Archief
Het archief van de redactie van Elsevier is op verschillende locaties en bij verschillende instanties ondergebracht.
Direct toegang tot alle artikelen
- Om direct toegang te krijgen tot alle artikelen die sinds 1945 in het weekblad zijn verschenen, klik hier.
- Om direct toegang te krijgen tot alle artikelen die van 1891 tot en met 1940 zijn verschenen in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, klik hier.
Geschiedenis
In zijn geschiedenis van Elsevier (Meer dan een weekblad) uit 2005 schrijft auteur Gerry van der List dat voor een geschiedschrijver die een afkeer heeft van het doorpluizen van archieven, het weekblad Elsevier een aangenaam studieobject is. Want: ‘Het lijkt er wel op dat de makers van het blad lange tijd geprobeerd hebben zo veel mogelijk sporen van het verleden uit te wissen. Heel weinig is bewaard gebleven.’ Sinds Van der List dit in 2005 schreef, is er veel verbeterd. Dat wil zeggen, er wordt meer bewaard. Maar wat ooit is vernietigd, blijft uiteraard onvindbaar.
De archieven
De archieven van Elsevier, zowel van het tijdschrift als van de uitgeverij, zijn op uiteenlopende plaatsen en bij uiteenlopende instanties ondergebracht. Te weten:
1. Secretariaat van de hoofdredactie van Elsevier
Het actuele redactiearchief wordt beheerd door het secretariaat van de hoofdredactie van Elsevier in Amsterdam, Radarweg 29, 1043 NX Amsterdam.
2. Afdeling Documentatie van de redactie van Elsevier
De afdeling Documentatie van de redactie van Elsevier beheert een zeer uitgebreid archief, waaronder veel stukken over personen die voor Elsevier hebben gewerkt. Het archief staat op een oppervlakte van ruim 186 m² en telt 1.478 meter.
Onderdelen van het archief zijn:
- een historisch archief van kranten- en tijdschriftartikelen van circa 1965 tot 1995, gecategoriseerd op onderwerp en persoon
- een redactiebibliotheek
- ingebonden jaargangen van Elsevier en Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift
- losse nummers van Elsevier in archiefdozen vanaf de jaren vijftig
- papieren jaarverslagen
- een ladenkast met foto's en fotoalbums
De afdeling Documentatie van de redactie van Elsevier beheert ook het Elsevier-museum, dat is ondergebracht in vier vitrinekasten.
3. Stadsarchief Amsterdam
Het Stadsarchief in Amsterdam beheert sinds 2015 het bedrijfsarchief van Elsevier, van 1880 tot de jaren negentig. Hier is ook het archief van Pierre Vinken ondergebracht. Het Stadsarchief is anno 2016 bezig om het Elsevier-archief te inventariseren en via zijn website toegankelijk te maken.
4. Persmuseum
Het Persmuseum in Amsterdam heeft archieven van personen die voor Elsevier hebben gewerkt, onder wie H.A. Lunshof en de tekenaars Eppo Doeve en Cees Bantzinger. Het beheert ook een bescheiden archief van de redactie van Elsevier met stukken die de redactie en redacteuren betreffen.
5. Spaarnestad Photo
De foto- en dia-archieven van de redactie van Elsevier zijn in de loop der jaren geschonken aan het fotoarchief van tijdschriftenuitgeverij De Spaarnestad. In 1986 maakte dit fotoarchief zich los van uitgeverij VNU, waarin De Spaarnestad na een fusie met Cebemij in 1964 was opgegaan. In 2011 is Spaarnestad Photo ondergebracht bij het Nationaal Archief. Daar vormt het sindsdien de 'collectie-Elsevier' van Spaarnestad Photo/Nationaal Archief.
De collectie-Elsevier bevat pers- en documentaire foto's van allerlei onderwerpen en personen, vooral uit Nederland, maar ook uit het buitenland. De nadruk binnen de collectie ligt op personen en dan vooral, net als de rest van de onderwerpen, op het gebied van politiek, economie, defensie en gezondheidszorg. Verder vormt mode een belangrijke rubriek. De collectie bestaat uit bijna driekwart miljoen beelden, onderverdeeld in ongeveer 390.000 zwart-wit foto’s van verschillend formaat, circa 165.000 zwart-wit negatieven (voornamelijk kleinbeeld) en eenzelfde aantal contactafdrukken daarvan. De foto's en de negatieven met bijbehorende contactafdrukken zijn onderverdeeld in personen op naam en onderwerpen, op alfabet gerangschikt. De collectie is daardoor redelijk toegankelijk.
Veel foto’s zijn gemaakt door fotografen die Elsevier in dienst had, zoals Jack de Nijs, Charles Vlek, Henk van den Hurk, Rinus de Hilster, Sander Boers, Jos ten Brink en Irma Regtien. Het materiaal dateert met name uit de jaren 1960 tot 1990. Er bevindt zich echter ook recenter materiaal (tot 2004) en ouder materiaal vanaf ongeveer 1953 in deze collectie. Soms is het materiaal nog ouder, zoals dat van de Olympische Spelen in Amsterdam, 1928.
Tot de collectie behoren ook 68 ingebonden delen van het weekblad Elsevier, namelijk de (niet altijd complete) jaargangen 1965 tot 1995, waarin foto's uit de collectie in hun context gezien kunnen worden.
Digitale archieven
Alle artikelen die ooit zijn verschenen in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift (1891-1940) of Elsevier (1945-heden) zijn digitaal te raadplegen.
1. Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift
Voor artikelen in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, klik hier.
2. Elsevier
Voor artikelen in Elsevier, klik hier.
3. Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
Werk van redacteuren en medewerkers van Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift en Elsevier is ook hier te vinden, in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren.