Archief

Het archief van de redactie van EW is op verschillende locaties en bij verschillende instanties ondergebracht.

Direct toegang tot alle artikelen

• Om direct toegang te krijgen tot alle artikelen die sinds 1945 in het weekblad zijn verschenen, klik [1].
• Om direct toegang te krijgen tot alle artikelen die van 1891 tot en met 1940 zijn verschenen in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, klik hier.

Geschiedenis

In zijn geschiedenis van EW (Meer dan een weekblad) uit 2005 schrijft auteur Gerry van der List dat voor een geschiedschrijver die een afkeer heeft van het doorpluizen van archieven, het weekblad EW een aangenaam studieobject is. Want: ‘Het lijkt er wel op dat de makers van het blad lange tijd geprobeerd hebben zo veel mogelijk sporen van het verleden uit te wissen. Heel weinig is bewaard gebleven.’ Sinds Van der List dit in 2005 schreef, is er veel verbeterd. Dat wil zeggen, er wordt meer bewaard. Maar wat ooit is vernietigd, blijft uiteraard onvindbaar.

De archieven

De archieven van EW, zowel van het tijdschrift als van de uitgeverij, zijn op uiteenlopende plaatsen en bij uiteenlopende instanties ondergebracht. Te weten:

1. Secretariaat van de hoofdredactie van EW

Het actuele redactiearchief wordt beheerd door het secretariaat van de hoofdredactie van EW' in Amsterdam, Postbus 11, 1110 AA Diemen

2. Afdeling Documentatie van de redactie van EW

De afdeling Documentatie van de redactie van EW beheert een zeer uitgebreid archief. Het beslaat een oppervlakte van bijna 190 m² en heeft een omvang van bijna 1.500 strekkende meter. Uiteraard is hierbij niet het archief meegerekend dat digitaal is opgeslagen.

Indeling

• een historisch archief van kranten- en tijdschriftartikelen van circa 1965 tot 1995, gecategoriseerd op onderwerp en persoon
• een redactiebibliotheek
• ingebonden jaargangen van EW, Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift en andere tijdschriften
• losse nummers van EW en zijn voorgangers in archiefdozen vanaf de jaren vijftig
• papieren jaarverslagen
• een ladekast met foto's en fotoalbums, en dozen met dia’s

De afdeling Documentatie beheert ook het Elsevier-museum, dat is ondergebracht in twee vitrinekasten, en een uitgebreid archief over de redactie en andere personen die voor EW hebben gewerkt.

Geschiedenis

Begin 1965 krijgt de heer H. van den Berg, werkzaam op de redactie van Elseviers Weekblad, de opdracht een afdeling Documentatie op te bouwen. Directe aanleiding zijn de plannen voor het uitgeven van Elseviers Weekblad op tijdschriftformaat, waarvan het eerste nummer in oktober 1965 moet verschijnen. (Van 1945 tot oktober 1965 verscheen EW uitsluitend als krant.) Redacteuren die tot dan toe zelf artikelen uit kranten en tijdschriften knipten en bewaarden, wordt verzocht dit materiaal in te leveren bij redacteur Van den Berg. Van den Berg gaat voortvarend aan de slag. Hij verzamelt ook zelf materiaal, dient een verzoek in voor archiefkasten, boeken, tijdschriften en personeel en legt zo de basis voor wat nu nog steeds de afdeling Documentatie heet. In die beginjaren werken er vier medewerkers op de afdeling. Als snel voorzien zij niet alleen de redactie van Elseviers Weekblad van mapjes met knipsels, maar ook de redacteuren van de overgenomen Haagse Post. Later mogen onder meer ook de redacties van FEM, Elegance, MAN, Oor, Hitkrant, Autovisie en de Winkler Prins-encyclopedie gebruikmaken van de afdeling Documentatie. Hierdoor komt de afdeling steeds onafhankelijker te staan van de redactie van Elseviers Weekblad. Heel Bonaventura, de uitgever van bovengenoemde tijdschriften, beschikt nu over een documentatieafdeling.

Personeel en chefs

In 1971 wordt Van den Berg opgevolgd door een van zijn medewerkers, Audi Guldenaar. Hans Ziech, basgitarist van de popband Earth & Fire, is in de jaren zeventig de beroemdste documentalist bij Bonaventura. Yolijn van der Krol volgt in 1978 Guldenaar op als hoofd Documentatie. Zij bouwt de afdeling uit tot een archief van ongekende omvang. In 1994 telt Documentatie veertien medewerkers. Plannen om nieuw archiefmateriaal op te slaan en digitaal toegankelijk te maken, worden in die periode gerealiseerd. In de daaropvolgende jaren houdt de afdeling zich bezig met contentmanagement en worden er taxonomieën ontworpen om webcontent te beschrijven. Bij het vertrek van Van der Krol in 2012 wordt de afdeling opgesplitst in een afdeling Contentmanagement, Taxonomie en Persdocumentatie. De afdeling (Pers)documentatie valt als Documentatie weer rechtstreeks onder de redactie van Elsevier Weekblad. De afdeling maakt steeds meer gebruik van internet en databanken. Sinds december 2012 is Marijke Brouwer hoofd van deze afdeling. Anno 2020 heeft Documentatie vier medewerkers. Naast het aanleveren van diverse artikelen uit het archief als ondersteuning voor het schrijven van nieuwe verhalen, houdt de afdeling zich bezig het verzamelen van feitelijke gegevens en het controleren van feiten. De afdeling Documentatie heeft ook nog steeds een archieffunctie en kan beschikken over het knipselarchief dat is opgebouwd tussen 1965 en 1995.

3. Stadsarchief Amsterdam

Het Stadsarchief in Amsterdam beheert sinds 2015 het bedrijfsarchief van Elsevier, van 1880 tot de jaren negentig. Hier is ook het archief van Pierre Vinken ondergebracht. Het Stadsarchief is anno 2016 bezig om het Elsevier-archief te inventariseren en via zijn website toegankelijk te maken.

4. Persmuseum

Het Persmuseum in Amsterdam heeft archieven van personen die voor Elsevier hebben gewerkt, onder wie H.A. Lunshof en de tekenaars Eppo Doeve en Cees Bantzinger. Het beheert ook een bescheiden archief van de redactie van Elsevier met stukken die de redactie en redacteuren betreffen.

5. Spaarnestad Photo

De foto- en dia-archieven van de redactie van Elsevier zijn in de loop der jaren geschonken aan het fotoarchief van tijdschriftenuitgeverij De Spaarnestad. In 1986 maakte dit fotoarchief zich los van uitgeverij VNU, waarin De Spaarnestad na een fusie met Cebemij in 1964 was opgegaan. In 2011 is Spaarnestad Photo ondergebracht bij het Nationaal Archief. Daar vormt het sindsdien de 'collectie-Elsevier' van Spaarnestad Photo/Nationaal Archief.

De collectie-Elsevier bevat pers- en documentairefoto's van allerlei onderwerpen en personen, vooral uit Nederland, maar ook uit het buitenland. De nadruk binnen de collectie ligt op personen en dan vooral, net als de rest van de onderwerpen, op het gebied van politiek, economie, defensie en gezondheidszorg. Verder vormt mode een belangrijke rubriek. De collectie bestaat uit bijna driekwart miljoen beelden, onderverdeeld in ongeveer 390.000 zwart-witfoto’s van verschillend formaat, circa 165.000 zwart-witnegatieven (voornamelijk kleinbeeld) en eenzelfde aantal contactafdrukken daarvan. De foto's en de negatieven met bijbehorende contactafdrukken zijn onderverdeeld in personen op naam en onderwerpen, op alfabet gerangschikt. De collectie is daardoor redelijk toegankelijk.

Veel foto’s zijn gemaakt door fotografen die Elsevier in dienst had, zoals Jack de Nijs, Charles Vlek, Henk van den Hurk, Rinus de Hilster, Sander Boers, Jos ten Brink en Irma Regtien. Het materiaal dateert vooral uit de jaren 1960 tot 1990. Er bevindt zich echter ook recenter materiaal (tot 2004) en ouder materiaal vanaf ongeveer 1953 in deze collectie. Soms is het materiaal nog ouder, zoals dat van de Olympische Spelen in Amsterdam (1928).

Tot de collectie behoren ook 68 ingebonden delen van het weekblad Elsevier, namelijk de (niet altijd complete) jaargangen 1965 tot 1995, waarin foto's uit de collectie in hun context kunnen worden gezien.

Digitale archieven

Alle artikelen die ooit zijn verschenen in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift (1891-1940) of Elsevier (1945-2017) en EW (2017-heden) zijn digitaal te raadplegen.

1. Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift

Voor artikelen in Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, klik hier.

2. Elsevier en EW

Voor artikelen in Elsevier"en ËW" klik hier.

3. Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Werk van redacteuren en medewerkers van Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift, Elsevier en EW is ook hier te vinden, in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren.